آلودگی هوا
آسمان آبی در روز و آسمان پرستاره در شب وجود انسان را سرشار از آرامش و شفافیت و صمیمت خواهد کرد. هوای پاک وسعت بینایی را افزایش می‌دهد و آن را می‌توان به عنوان یک رکن اساسی برای حفظ سلامتی همه دانست
به قول ابن‌سینا اگر در شهری زندگی می‌کنید که در شب نمی‌توانید درخشش ستاره‌ها را ببینید، آن مکان برای زندگی مطلوب نمی‌باشد. بهترین هوا برای تنفش هوای پاک و تمیز با مختصری رطوبت می‌باشد به شکلی که نبود آن یکی از ۶ ستون حفظ سلامتی را مختل می‌کند.
بعضی از دانشمندان طب قدیم ایران معتقدند که هوای تمیز غذای روح است، به‌عبارتی تنفس یک هوای مناسب باعث آرامش روح خواهد شد و به دنبال آن سلامت جسم را نیز به ارمغان می‌آورد.
با تنفس، هوای پر از اکسیژن، هنگام عمل دم وارد ریه‌ها شده و از آنجا جذب عروق خونی شده و به تمامی سلول‌های بدن وارد می‌شود و از طرفی دی‌اکسید کربن حاصل از متابولیسم سلولی از طریق عروق خونی به ریه برگشته و از طریق بازدم دفع می‌گردد.
حالا در نظر بگیرید در فضایی قرار گرفته‌ایم که هوا دارای آلاینده‌های متعدد می‌باشد چه اتفاقی برایمان می‌افتد؟
در ابتدا تأثیرات مستقیم آلاینده بر پوست و چشم و دستگاه تنفسی و سپس با جذب آن‌ها اثرات کوتا‌ه‌مدت و درازمدت بر روی سلول‌های بدن اتفاق می‌افتد و گاهی باعث علائمی می‌شود که برای درمان به پزشکان متعدد مراجعه خواهیم کرد و گاهی فراموش می‌شود و علت اصلی آن آلودگی هوا بوده است.
اکنون مروری بر انواع آلاینده‌ها در هوای شهری مثل تهران داشته باشیم:
- منواکسیدکربن (co) حاصل سوخت بنزین که از اگزوز اتومبیل‌ها خارج می‌شود.
- دی‌اکسیدگوگرد حاصل از سوخت نفت کوره در بعضی از صنایع و تأسیسات
- اکسیدهای نیتروژن‌دار؛ حاصل از سوخت گازوئیل و نفت کوره و کمی بنزین و نفت سفید ترکیب این ماده با اکسیژن و بخار آب در اتمسفر به صورت اسید نیتریک ایجاد شده و مسافت طولانی را می‌پیماید و به صورت باران یا برف یا مه اکسید می‌بارد. اسید سولفوریک این اسیدها به خاک و محصولات کشاورزی و ساختمان‌ها آسیب می‌رساند.
- هیدروکربن‌های سوخته نشده: حاصل از سوخت بنزین در اتومبیل
- اسید سرب: حاصل مصرف بنزین در موتور اتومبیل
- ذرات ریز معلق: حاصل از سوخت نفت کوره
- تترااتیل سرب: حاصل سوخت بنزین ← بسیار سمی است
- cfc (کلوفلوئور و کربن‌ها) گازهایی هستند که تا ارتفاع ۴۰ کیلومتری صعود کرده و در آنجا تحت نیروی عظیم تشعشعات ماورای بنفش خورشید شکسته شده و عنصر شیمیایی کلر را آزاد می‌کنند و این اتم کلر حدود صدهزار مولکول اوزن را از بین می‌برد و با از بین رفتن لایه ازون سرطان پوست ـ آب مروارید چشم و تضعیف سیستم دفاعی بدن به‌وجود می‌آید و حتی به روی بهره‌دهی محصولات کشاورزی و جمعت ماهی‌ها اثرات نامطلوب می‌گذارد.
- مه دود: ترکیب اکسید نیتروژن و هیدروکربن‌ها، حاصل از سوخت اتومبیل‌ها در حضور نور آفتاب و سکون هوا مه دود ازونی ایجاد می‌کند که با اوزون خوب در لایه‌های بالای جو متفاوت است که بسیار سمی است.
- بنزن ـ فرمالوئید؟ حاصل از سوخت ماشین‌های بنزینی
بیماری‌ها و عوارض ناشی از آلودگی هوا
سوزش و خارش در چشم و گلو و بینی ـ سردرد ـ حالت تهوع ـ سرگیجه ـ بی‌حالی ـ انواع آلرژی‌ها، بروز لکه‌های پوستی ـ کهیر ـ خشکی ـ چین و چروک در صورت و دست، اختلال در سیستم عصب بدن، التهاب ریه، آسم، عفونت‌های تنفسی، سرطان ریه، بیماری‌های قلبی و عروقی. این عوارض برای کودکان جدی‌تر است.
راه‌حل چیست؟
اولین مسئله بسیار مهم این است که مردم ما به این باور برسند که آلودگی هوا و نبودن هوای پاک در کاهش سلامتی نقش مهمی دارد.
زیرا حضور آلاینده در هوا ورود آن به داخل بدن و سلول‌ها منجر به ایجاد اخلاط غیرطبیعی و رسوباتی از جمله سودای غیرطبیعی در بدن می‌گردد که می‌تواند باعث بیماری‌های خطرناک شود.
اگر باور کنیم که با هوای آلوده درگیر چه مخاطراتی می‌شویم، به راحتی از طرح‌هایی که در جهت کاهش آلودگی هوا خواهد شد، استقبال خواهیم کرد از جمله ایجاد مسیر دوچرخه‌سواری در کلان شهرها و استفاده از دوچرخه و همچنین استفاده از موتورها و ماشین‌های الکتریکی و وسایل نقلیه عمومی و مترو و ….
و اما خود ما سعی کنیم از تردد در مسیرهای پرترافیک و شلوغ خصوصاً در روزهای آلوده خودداری کنیم و یادمان باشد هوای داخل اتومبیل با شیشه باز در ترافیک، باعث می‌شود بیشترین حجم آلاینده را تنفس کنیم.
ورزش در هوای آلوده و یا پیاده‌روی در کنار خیابان‌های پر ترافیک مضر است.
وزیدن باد و بارش هر دو با هم بیشترین تأثیر در پاک شدن هوا خواهد داشت. وزش در هوای پاک کوهستان و استفاده از ییلاق‌های اطراف تهران حداقل هفته‌ای یک بار توصیه می‌شود. همچنین استفاده از بعضی از دستگاه‌های استاندارد تصفیه هوا نیز مفید می‌باشد.
برای کم‌کم کردن عوارض آلودگی هوا چه تغذیه‌ای بهتر است؟
در هنگام آلودگی هوا مقدار زیادی رادیکال آزاد در بدن تولید می‌شود که باعث کاهش انرژی بدن شده و در درازمدت بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان را باعث می‌شود.
برای کاهش و تجمع رادیکال‌های آزاد باید از غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان که سلینوم و بتاکاروتن دارند استفاده شود.
طالبی، انبه، کدوتنبل، فلفل، اسفناج، کلم و زردآلو حاوی بتاکاروتن می‌باشد. آجیل خام، غلات سبوس‌دار، نان، میگو و ماهی غیرپرورشی و مرغ خصوصاً غیرپرورشی حاوی سلینویوم می‌باشد.
خوراکی‌های حاوی ویتامن c قادر هستند مانع از جذب کادمیوم و جیوه شوند و همچنین جذب سرب را نیز کاهش می‌دهند.
ویتامین‌های E و B نیز در مقابله با رادیکال‌های آزاد مفید هستند.
پس مصرف شیر، عسل و ماست و دوغ تازه با نعنا و آویشن و سیاه‌دانه توصیه می‌شود.
مصرف کرفس، سیر، پیاز، تره‌فرنگی، اسفناج، گوجه‌فرنگی، لیموشیرین، نارنگی، پرتغال، کاهو، سیب، توت‌فرنگی، سبزی خوردن نیز بسیار مفید هستند و با جذب سرب و رادیکال‌های آزاد مقابله می‌کنند.
وجود کلسیم در غذا باعث می‌شود سرب، کارمیوم و سایر فلزات سمی کمتر جذب شوند پس کمبود آن در رژیم غذایی عوارض آلودگی را زیاد خواهد کرد و خوراکی‌های حاوی کلسیم شامل: کنجد، خرما، سیاه‌دانه، انجیر خشک، مؤیز، پودر سنجد، گردو، بادام، پسته، فندق و لبنیات تازه می‌باشد.
نکته دیگر اینکه مصرف غذاهای چرب و fast food، پفک، چیپس و نوشابه‌های گازدار به علت مواد نگه‌دارنده‌ای که دارند و مواد غیرمفید موجود در آن‌ها خطرات آلودگی هوا را افزایش می‌دهند.
یادتان باشد خرید میوه و سبزیجات از وانتی‌ها و مغازه‌هایی که این مواد را در بیرون مغازه و در مکان‌های پرترافیک قرار می‌دهند خصوصاً در روزهای آلوده کار اشتباهی است چون مقداری از آلاینده‌ها به همراه این مواد وارد بدن شما می‌شود.
پس با دقت در تغذیه از عوارض آلودگی‌ها بکاهیم و در حفظ سلامتی خود بکوشیم.
